Հայաստանում կայացած հանրաքվեի ընտրողների մեծամասնությունը հավանություն է տվել անցմանը դեպի խորհրդարանական կառավարման ձևի: Ըստ նախնական տվյալների, նոր սահմանադրությունը օգտին քվեարկել են 63,35%, դեմ 32,35%: Ընտրություններին նախորդող և հաջորդող գործընթացները, ընդհանուր առմամբ, ոչ մի նոր բան չտվեցին: իշխանությունը տոնում է հաղթանակը, ընդդիմադիրները ցույցեր են անում, ԱՊՀ դիտորդները նշել են, որ հանրաքվեն տեղի ունեցավ «հանգիստ և ազատ մթնոլորտում», իսկ ԵԽԽՎ դիտորդները մի շարք թերություններ են նշել: Սակայն, ինչ դասեր կարելի է քաղել հանրաքվեից? այն ինչ ցույց տվեց. Փորձենք պատասխանել այս հանրաքվեից առաջարկված հինգ հարցերի:
Ինչի՞ համար են քվեարկել
Ըստ կիրակի օրն ընդունված նոր Սահմանադրության, նախագահի գործառույթները նվազել են, իսկ երկրի փաստացի ղեկավարումը անցնում է վարչապետին, որպես կանոն, իշխող կուսակցության ղեկավարին: Սակայն, այնպես է ստացվել, որ սահմանադրության փաստացի բովանդակությունը, որի համար անհրաժեշտ էր քվեարկել կողմ կամ դեմ, գնաց հետին պլան տեղը զիջելով քաղաքական պատճառներին: Այս մասին նշել են ԵԽԽՎ դիտորդները ասելով, որ «հանրաքվեն պայմանավորված էր քաղաքական շահերով, այլ ոչ թե հայ ժողովրդի կարիքներով»:
Ո՞վ կողմ է քվեարկել «կողմ» և ո՞վ «դեմ»
Դժվար է խոսել քվեարկության և հաշվարկի խախտումների մասշտաբի մասին: Սակայն եթե համեմատենք 2013 թ նախագահական ընտրությունների արդյունքները , որի ընթացքում հաղթեց Սերժ Սարգսյանը, ներկայիս հանրաքվեի հետ, հետաքրքիր օրինաչափություն է բացահայտվում: Սահմանադրության նոր նախագծի հաստատմանը տրված ձայների քանակը (ըստ նախնական տվյալների մոտ 825 հազ.), շատ մոտ է 2013 թ-ի նախագահական ընտրություններին Սերժ Սարգսյանին տրված ձայների քանակին (մոտ 860,000): Միևնույն ժամանակ, «դեմ» ձայների քանակը զգալիորեն ավելի քիչ էր, քան 2013 թ տրվել էր ընդդիմադիր հիմնական թեկնածուին: Իհարկե կարելի է, ենթադրել, որ բոլոր արդյունքները կեղծվել էին նույնիսկ ձայների քանակն է համընկնում, բայց այստեղ դավադրության տեսությունների տարր է առկա:
Ո՞ր քաղաքական ուժը կարող է իրեն հաղթած համարել
Կոպիտ ասած, ոչ մեկը: Սահմանադրությունը պետք է որոշի, ոչ թե քաղաքական իշխանության հավասարակշռությունը, այլ ինչ - որ ավելի կարևոր բան` երկրի պետական կառուցվածքը և իր քաղաքական ապագան: Այս առումով, անիմաստ է խոսել կողմերից մեկի հաղթանակի մասին: Սակայն, եթե մենք խոսենք իրական քաղաքական տերմիններով , ապա առաջին հերթին հաղթել է իշխող Հանրապետական կուսակցությունը: ՀՀԿ -ն ստացել է վստահության քվե: Հետևաբար, նրան կարելի է համարել հաղթանակած: Ըստ երևույթին հաղթել է նաև Դաշնակցությունը, քանի որ վերջին տարիներին այն պահանջում էր սահմանադրական փոփոխություն և անցում դեպի խորհրդարանական կառավարման համակարգի: Մի շարք հետխորհրդային երկրներ, այդ թվում Մոլդովան, Վրաստանը, Ղրղզստանը, և այժմ Հայաստանը հակվում են դեպի խորհրդարանական կառավարման համակարգը: Այդ երկրներին միավորում է փոքր տարածքը և բնակչության փոքր քանակությունը, ինչպես նաև ընդերքում ածխաջրածինների պակասը: Նրանք բոլորը դժվարություններ ունեն աշխատանող անվտանգ տնտեսական համակարգերի կառուցման հարցում: Ամենամակերեսային վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ խորհրդարանական կառավարումը խրախուսում է քաղաքական գործընթացներին և նպաստում ժողովրդավարության զարգացմանը:
Ինչպե՞ս է զարգանալու քաղաքական գործընթացը Հայաստանում
Հայաստանի ներկայիս նախագահ Սերժ Սարգսյանը հստակ հայտարարել է, որ 2018 թվականին պատրաստվում է հեռանալ քաղաքականությունից: Միևնույն ժամանակ, ընտրության արդյունքում իշխանությունը նախագահից կանցնի վարչապետին, ով, ըստ երևույթին, պետք է իր վրա վերցնի նաև ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում Ադրբեջանի հետ բանակցությունների պատասխանատվությունը: Նա նաև ժառանգելու է արդիական շատ խնդիրներ` կոռուպցիա, աղքատություն, գործազրկություն, արտագաղթ ... Եվ դա տեղի կունենա այն պարզ պատճառով, որ Սահմանադրությունը չի լուծում այդ խնդիրները: Այն պարզապես սահմանում է հիմքը, որի վրա հիմնվում է տնտեսությունը: Առավել ոչինչ: